Henryk Dobrzański Hubal

ur. 22 czerwca 1897 r. w Jaśle, zm. 30 kwietnia 1940 r. pod Anielinem

Co opowiada wnukowi dziadek powstaniec? Czy to pod wpływem rodzinnych tradycji niepodległościowych 17-letni Henio Dobrzański fałszuje swoją datę urodzenia i w roku 1914 zaciąga się do Legionów Polskich i prosi o przydzielenie do 2 Pułku Ułanów? Według zachowanych dokumentów legionowych, wykazywał się tam hartem i odwagą. W wojnie polsko-ukraińskiej dowodził plutonem podczas walk o Lwów, walczył też o ustalenie wschodniej granicy w wojnie polsko-bolszewickiej. Został czterokrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych i Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

To właśnie w czasie ułańskiej służby ujawniły się jeździeckie predyspozycje Dobrzańskiego. Już jako porucznik szwoleżerów rozpoczął treningi wyczynowej jazdy konnej i został skierowany do matecznika słynnej „polskiej szkoły jazdy” – Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. Nie zawiódł nadziei i szybko został członkiem polskiej drużyny uczestniczącej w najważniejszych międzynarodowych zawodach jeździeckich m.in. w Londynie, Mediolanie, Monako i Nicei (tam w roku 1925 jego drużyna zdobyła dla Polski pierwszy Puchar Narodów). W 1928 r. jako rezerwowy zawodnik wziął udział w igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie.

Wraz z wybuchem II wojny światowej Henryk Dobrzański został zastępcą dowódcy 110 Pułku Ułanów Rezerwowej Brygady Kawalerii, z którym 17 września 1939 r., po agresji Związku Sowieckiego na Polskę, pomaszerował w stronę Grodna. Stoczył kilka potyczek z Armią Czerwoną, a po dotarciu do atakowanego przez Sowietów miasta wraz z dowódcą pułkownikiem Jerzym Dąbrowskim postanowił odłączyć się od reszty brygady i ruszyć na pomoc obleganej Warszawie. Gdy Dąbrowski zdecydował się rozwiązać zdziesiątkowany pułk, część żołnierzy zdjęła mundury i zakopała broń, a duża grupa ochotników pod wodzą Dobrzańskiego ruszyła na Warszawę. Tak powstał Oddział Wydzielony Wojska Polskiego mjr. Hubala – jedna z pierwszych polskich formacji partyzanckich, która z czasem zgromadziła ponad 300 żołnierzy.

Przez dziewięć miesięcy hubalczycy walczyli na kielecczyźnie oraz w woj. łódzkim i mazowieckim. Oddział odniósł kilka zwycięstw nad hitlerowcami – pod Cisownikiem, Szałasem i najsłynniejsze: pod Huciskiem. 30 marca Hubalowi i większości jego żołnierzy udało się tam wyrwać z okrążenia i pokonać niemiecki batalion policji. Niemcy ochrzcili dowódcę mianem „Szalonego majora”, mordowali ludzi i palili wsie, które pomagały partyzantom lub tylko znalazły się na ich drodze, rozpoczęli też prawdziwe polowanie na hubalczyków. Wysyłali samoloty do patrolowania lasów, pozyskiwali wśród mieszkańców okolicznych wsi konfidentów, wreszcie ustalili, gdzie przebywa Hubal. 30 kwietnia 1940 r. Henryk Dobrzański został zastrzelony z ukrycia w lesie okolicach Anielina, a jego zwłoki – zmasakrowane i wystawione na widok publiczny.

Oddział Wydzielony Wojska Polskiego został ostatecznie rozwiązany dwa miesiące później, 25 czerwca, po kapitulacji Francji. Legendę Henryka Dobrzańskiego ugruntowały wydana na emigracji książka Melchiora Wańkowicza „Hubalczycy” oraz nakręcony w 1973 r. przez Bohdana Porębę film „Hubal” z Ryszardem Filipskim w roli tytułowej.


Ministerstwo

 Projekt współfinansowany ze środków
Ministerstwa Sportu i Turystyki

KGHM

Partner Strategiczny

Instytut Łukasiewicza

Realizator