Helena Marusarzówna

ur. 17 stycznia 1918 r. w Zakopanem, stracona 12 września 1941 r. w Pogórskiej Woli

Na zakopiańskiej starówce, przy tzw. Drodze do Daniela, wciąż stoi drewniana góralska chata Marusarzów. 17 stycznia 1918 r. leśniczemu Janowi Marusarzowi i jego żonie urodziła się córeczka, ochrzczona po mamie Helenką. Nikt wówczas nie przypuszczał, że przyszła na świat jedna z najpiękniejszych postaci w historii polskiego sportu. Helena kochała tatrzańską zimę i narty. Nie mogło być inaczej – jej o 5 lat starszy brat Stanisław Marusarz był znakomitym narciarzem, olimpijczykiem i mistrzem Polski w skokach narciarskich. To właśnie on miał wystrugać dla siostry pierwsze drewniane narty. Używała ich, gdy wygrywała narciarskie zawody dziecięce wymyślone przez Kornela Makuszyńskiego i w nagrodę dostawała książki z jego autografem.

Pierwszy ogólnopolski sukces osiągnęła w roku 1935 podczas narciarskich mistrzostw Polski w Zakopanem: zdobyła srebrny medal w kombinacji alpejskiej, a w slalomie i biegu zjazdowym zajęła 3. miejsce. W kolejnych latach była bezkonkurencyjna: siedem razy została mistrzynią Polski w konkurencjach alpejskich (bieg zjazdowy, slalom i kombinacja). W 1938 r. zwyciężyła w międzynarodowych zawodach w Szczyrku, gdzie pokonała m.in. niemiecką mistrzynię olimpijską Christl Cranz. Zmierzyła się z nią jeszcze raz, na międzynarodowych mistrzostwach narciarskich wiosną 1939 r. w niemieckim Schwarzwaldzie, i tym razem zajęła 2. miejsce. Brat Stanisław, który również uczestniczył w tych zawodach, wspominał zachwyt, jaki wzbudzała wówczas Helena. Miała 21 lat, błękitne oczy, warkocze po kolana, talent, charakter i – wydawało się – piękne życie przed sobą.

Już w Schwarzwaldzie rodzeństwo Marusarzów zetknęło się wrogością wobec Polaków i morzem swastyk. W październiku 1939 r. brat i siostra zaangażowali się w antyhitlerowski ruch oporu. Helena została kurierką tatrzańską przeprowadzającą w bezpieczniejsze rejony całe rodziny Polaków i przewodniczką zagrożonych aresztowaniem żołnierzy podziemia, którzy uciekali na Węgry, a stamtąd do formującego się we Francji Wojska Polskiego. Przewoziła również tajną korespondencję dla rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. Widząc rosnący terror i kontrole gestapo w rodzinnym domu, Stanisław Marusarz zaklinał młodszą siostrę, aby po kolejnej misji została w bezpiecznym Budapeszcie. Nie zgodziła się. W roku 1940 wpadła w zasadzkę na granicy węgiersko-słowackiej i trafiła do więzienia w Preszowie, gdzie przetrzymywano już jej brata i jego żonę Irenę. Potem przerzucano ją do kolejnych katowni: w Muszynie, Nowym Sączu i Tarnowie. Nie złamała się podczas tortur i nie zdradziła żadnego szczegółu swojej konspiracyjnej działalności. Dostała wyrok śmierci. 12 września 1941 r. została rozstrzelana w Pogórskiej Woli koło Tarnowa.

Od 1946 r. w Zakopanem odbywają się zawody narciarskie Memoriał Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny.


Ministerstwo

 Projekt współfinansowany ze środków
Ministerstwa Sportu i Turystyki

KGHM

Partner Strategiczny

Instytut Łukasiewicza

Realizator